Historie van de kring(en)

Het begon allemaal met niet één, doch twee afzonderlijke kringen. 

Te weten: “Kring Rijk van Nijmegen” en “Kring De Betuwe”

De historie van de kring Rijk van Nijmegen begint op 6 februari 1947. In het “Gildehuis” te Beek werd de kring “Nijmegen” opgericht door de stuwende kracht in de persoon van de heer Bertus Schampert. Vrij kort daarna, op 25 maart 1947 zag in Huissen, onder aanvoering van de heren J. Timmermans en B. Laurentsen, de kring “De Betuwe” het levenslicht. 

Beide kringen besturen uit schuttersverenigingen en gilden die soms een eeuwenoude traditie hadden, maar ook uit verenigingen, die of begin twintigste eeuw werden opgericht, dan wel opnieuw frisse lucht werd ingeblazen omdat ze jarenlang als rustende vereniging niet actief waren geweest. Nog steeds zijn er plaatsen waar in een ver verleden een gilde of schutterij zijn domicilie had, maar die door de jaren heen verworden zijn tot historie. Vaak zijn oude bezittingen zoals documenten, en koningszilver dan ondergebracht bij gemeentelijke archieven, of musea. Ook hier is nog een schone taak weggelegd voor bijvoorbeeld een kringbestuur, om te trachten om ook op die plaatsen de rijkdom die gilden en schutterijen in zich hebben, weer gestalte te geven.

Kring Rijk van Nijmegen bestond in eerste instantie uit negen verenigingen: 

• Schutterij O.E.V. uit Millingen aan de Rijn
• Schutterij E.M.M. uit Kekerdom
• Schutterij Vriendenkring uit Leuth
• Schutterij Eendracht uit Ooij
• Schutterij Thilman Werenbertz uit Ubbergen
• Schutterij B.U.B. uit Beek-Ubbergen
• Schutterij St. Anthonius uit Groesbeek
• Schutterij St. Hubertus uit De Horst – Groesbeek

Kring De Betuwe startte met vijf verenigingen:

• Oud schutterslegioen uit Wageningen
• Gilden St. Gangulphus en St. Laurentius binnen de stad Huissen
• Schuttersgilde St. Bavo uit Angeren
• Schuttergilde St. Sebastianus uit Gendt
• Schutterij Gijsbrecht van Aemstel van Doornenburg en Honderd Morgen

Doelstelling van beide kringen was om de onderlinge contacten te stimuleren, ondersteuning te zoeken en daarnaast het uitwisselen bij festiviteiten. Dit alles om de lijfspreuken “Broederschap, Trouw en Dienstbaarheid” gezamenlijk te onderschrijven, te behouden en uit te bouwen voor de verre toekomst. 

Het begin was simpel van opzet, wat inhield dat er geen wedstrijden voor schutters, vendeliers, of welke onderafdeling dan ook werden gehouden. Het enige wat men daadwerkelijk aan wedstrijdelementen al wel had, was het “Kringkoningschieten”, wat men deed tijdens bijeenkomsten van verenigingsdelegaties. Er was een gezellig samenzijn waar ervaringen werden uitgewisseld, en waar een feest onder het genot van een drankje broederlijk gevierd werd. 

De benaming “Kringdag”, de bijeenkomstdagen met feest, contact- en wedstrijdelementen, met daarbij onder vastgestelde reglementen het strijden om prijzen, deed pas vele jaren later zijn intrede, en ook werden officiële gebeurtenissen met daarbij toekennen van onderscheidingen pas jaren later gemeengoed. Verenigingen hadden altijd erg op zichzelf gestaan en zeker in den beginne was het erg onwennig, en vreemd om gezamenlijk op te trekken en gemeenschappelijke doelstellingen na te streven. 

Jaren later (de beide kringen hadden er 25 jaar opzitten) was er duidelijk behoefte om verder te kijken dan enkel de verenigingen in de buurt. Leden van de verenigingen en bestuursleden zagen in dat samenwerking een positieve uitwerking kan hebben, en zo door de tijd heen mede kan zorgen dat het bestaansrecht van een verenigingen gewaarborgd is. De inzet die nodig is om een en ander te realiseren kon zodoende verdeeld worden, en men ging inzien dat eigen problemen vaak niet op zich zelf stonden, maar dat men ook op andere plaatsen tegen dezelfde zaken aan liep. ‘Lijfsbehoud’ was voor vele, zeker kleinere verenigingen, van levensbelang en aanleiding om contact te zoeken bij anderen die gevoelsmatig in een zelfde situatie verkeerden.

Zeker de historie en traditie die bij vele verenigingen, overeenkomsten, maar zeer zeker ook grote verschillen vertoonden, maakten het moeilijk m gezamenlijk een toekomstpad uit te zetten waar een ieder zich in kon vinden. Er werd dan ook duidelijk door vele criticasters afwachtend en met een zekere argwaan gekeken en geluisterd naar hen die elkaar opzochten. 

En zo was daar, op initiatief van de heren Bouwmeester en Timmermans vanuit de Betuwe en de heer Dos Kaspers, die in de kring Nijmegen actief was, het eerste contact om te komen tot één kring. Dit resulteerde in een fusievergadering op 17 januari 1972 die gehouden werd in café “De Klok” te Gendt. In deze verhitte vergadering, waar duidelijk niet alles van een leien dak liep, werd uiteindelijk besloten om op 1 februari 1972 als één gezamenlijke kring verder te gaan onder de naam “Kring Rijk van Nijmegen de Betuwe”. Duidelijk was voor een ieder dat samenwerking nooit als resultaat mocht hebben dat de wereld van schutterijen en gilden zou gaan bestaan uit louter verenigingen die vergelijkbaar waren met elkaar en die hun eigen identiteit kwijt zouden raken. Juist dit laatste was, en is, een gemeengoed wat kenmerkend en van levensbelang is voor het behoud van dit stuk cultuurgoed wat vertegenwoordigd wordt. 

Het eerste bestuur van de gefuseerde “Kring Rijk van Nijmegen de Betuwe” bestond uit:

Na de fusie is als thuishaven, en tevens locatie waar de ledenvergaderingen gehouden werden, het “Gildehuis” te Beek aangehouden. Bestuursleden werden gezocht vanuit de, twee voorheen verschillende kringen, wat tot op de dag van vandaag nog steeds wordt nagestreefd.

De concoursen en bijeenkomsten waren nog niet zo druk bezocht, en men moest duidelijk nog wennen aan de nieuwe situatie met zusterverenigingen van verder weg. Het toekennen van kringdagen ging vaak bij loting, iets wat uiteraard niet altijd tot ieders tevredenheid verliep, met nogal eens meningsverschillen over een en ander. Later werd een regel ingevoerd dat de vereniging waarvan de koning zich tot kringkoning wist te schieten, de eerste keuze had wanneer het ging om de organisatie van de eerstvolgende kringdag. Aanvankelijk waren er regelmatig heftige discussies over wedstrijden die werden gehouden op concoursen en kringdagen, en waren leden van jurycolleges en schietcommissies, die belast waren met de puntentelling, vaak mikpunt van naar later bleek, onterechte kritiek.

Door de jaren heen zijn er helaas ook verenigingen geweest die door uiteenlopende redenen gestopt zijn met de verkoudheid bij de kring. Daar tegenover staat dat er echter aanmeldingen kwamen van verenigingen die, dan wel opnieuw heropgericht of wel contactzoekende, aangemeld werden bij de gefuseerde kring.

Dat er door de tijd veranderingen plaats vinden is niet tegen te houden. Echter, één van de taken van het kringbestuur is het bewaken van tradities en ook reglementen zonder daarbij verenigingen afzonderlijk te kort te doen. Toen er een aantal jaren geleden verenigingen waren die, in tegenstelling tot wat vroeger niet toegestaan was, vrouwen mee te laten schieten bij wedstrijden, en zelfs bij de koningstitel, was ook dit wederom een heikel punt tijdens vergaderingen. Wanneer je echter, zoals één van de taken van het kringbestuur ook is, het respecteren van de verschillende reglementen bij de diverse verenigingen goed wilt uitvoeren moet je daar in mee kunnen gaan. Dit gegeven heeft er dan ook voor gezorgd dat de verscheidenheid met daarbij de diversiteit van de verschillende verenigingen zijn weerga in deze tijd niet kent.

Buiten het bestuur om is er nog een functie die van belangrijke waarde is voor het wel en wee van de kring: de kringcommandant. Bij officiële bijeenkomsten, kringdagen, concoursen en dergelijke wordt door de kringcommandant een rol vervuld die door menigeen ondergewaardeerd wordt. ‘Het formeel in stand houden van simpele gebruiken en handelingen, evenals het vervullen van taken die tot doel hebben een gastvrij, respectvol en soepel verloop tijdens festiviteiten, vergaderingen, concoursen en alle verdere bijeenkomsten binnen een kring.’

In 2012 vierde de schutterskring haar 40-jarig bestaan. Ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van de schutterskring en het 65-jarig bestaan van de afzonderlijke kringen werd er een jubileumboek uitgegeven. Daarnaast werden de nieuwe kringsjerpen in de kleuren geel-blauw-zilver gepresenteerd. De jubileumfestiviteiten vonden plaats in Kekerdom met een Heilige Mis en een jubileum kringkeizerschieten op zaterdag en een kringdag met het kringkoningschieten op zondag.

Inmiddels is de kring een gezamenlijk orgaan wat zijn bestaan heeft bewezen, en wat gewaardeerd wordt door een ieder, en zijn belangrijkste taak het steunen en stimuleren van verenigingen en haar leden tot in lengte van jaren kan blijven doen, waardoor er hopelijk nog vele jubilea volgen.

Bron tekst: Jubileumboek 40-jarig bestaan van kring Rijk van Nijmegen en de Betuwe 2012

Zie ook:  overzicht bestuursleden van de schutterskring door de jaren heen (historisch overzicht)